Oddajemy do rąk Czytelników pierwszy tom trzyczęściowego cyklu monograficznego pt. Szkoła – Państwo – Społeczeństwo, na który składają się artykuły historyków kultury, historyków wychowania i pedagogów z kilkudziesięciu środowisk naukowych z całego kraju (i gościnnie jednego ośrodka zza granicy – czeskiego Brna). Niniejszy tom, będący zarazem pierwszą częścią całej serii Szkoła – Państwo – Społeczeństwo, otrzymał podtytuł Z dziejów polskiej kultury i oświaty od średniowiecza do początków XX wieku i chronologicznie obejmuje najszerszy okres ojczystych dziejów. Zestawiono go w sześciu rozdziałach. Tom pierwszy serii zawiera 37 artykułów dotyczących czasów przed odzyskaniem przez Rzeczpospolitą niepodległości w 1918 r. [...] W celu wyodrębnienia trzech tomów komitet redakcyjny przyjął porządek chronologiczny: tom pierwszy porusza bowiem zagadnienia do 1918 r., drugi skupia się na problematyce oświatowej okresu dwudziestolecia międzywojennego, w trzecim zaś poddano analizie kwestie edukacyjne od czasów drugiej wojny światowej do współczesności. Z kolei w obrębie danych tomów redaktorzy zaproponowali Czytelnikom przyjęcie układu problemowego, co znalazło swoje odzwierciedlenie w postaci wydzielenia w strukturach wewnętrznych każdej z części kilku rozdziałów zbierających szkice poruszające kwestie o zbliżonej tematyce… Zadaniem trzyczęściowej monografii jest ukazanie różnorodnych interakcji, związków i relacji zachodzących pomiędzy szeroko rozumianymi tytułowymi obszarami życia społeczno-polityczno-gospodarczego na ziemiach polskich, a więc szkołą, państwem i społeczeństwem w kolejnych okresach historycznych – od średniowiecza do czasów współczesnych. Celem przygotowanego wydawnictwa jest ukazanie złożonych i różnorodnych typów relacji i ich uwarunkowań pomiędzy wskazanymi podmiotami w obrębie edukacji w polskich dziejach narodowych. Przedmiotem szczególnego zainteresowania redaktorzy poszczególnych tomów i zaproszeni przez nich do współpracy Autorzy uczynili historyczną rekonstrukcję relacji szkoły i innych instytucji edukacyjnych z kulturą, ideologią, władzą, środowiskiem lokalnym i rodziną.