Zamierzeniem inicjatorów prezentowanej publikacji stało się uwypuklenie roli Polaków, jaką wnieśli oni do procesu integracji demokratycznej Europy. Wśród całej znaczącej literatury przedmiotu, jaka narosła od tego czasu na polskich półkach księgarskich i bibliotecznych, sporo miejsca poświęca się kwestiom politycznym, ekonomicznym i społecznym procesu integracji. Nie dostrzeżono jednak typowych prac, które zwróciłyby uwagę na wkład Polaków w to ważne wydarzenie. W dobie pogłębiającej się integracji z jednej strony oraz piętrzących się problemów wewnątrzeuropejskich z drugiej, warte odnotowania są działania podjęte przez elity polskie czy polonijne. W strukturze publikacji wyróżnić można dwie części przewodnie. W układzie chronologicznym przedstawiono historyczny wkład Polaków do procesu jednoczenia się Europy, a w drugiej ukazano współczesny wkład do instytucji i procesów decyzyjnych, które przyniosły efekt w postaci powołania Unii Europejskiej. Redaktorzy prezentowanego tomu uznali, że właśnie taki układ będzie najlepszy i spełni oczekiwania Czytelników. Niniejsze opracowanie jest w pewnym stopniu „polską cegiełką” wniesioną do wydarzeń europejskich, w których Polska jako podmiot międzynarodowy z powodu zawartych układów jałtańsko-poczdamskich wieńczących II wojnę światową oficjalnie uczestniczyć nie mogła.