Nie da się pominąć doświadczenia totalitaryzmu: każde kolejne pokolenie musi zapytać, jak to było możliwe? Jak to było możliwe, że miliony obywateli europejskiego państwa w wolnych wyborach oddały władzę? demagogicznemu dyktatorowi, zaakceptowały prymitywną ideologię i z entuzjazmem współdziałały w urzeczywistnianiu zbrodniczych planów? Jak to było możliwe, że w imię wyzwolenia człowieka powstał system masowego donosicielstwa, policyjnego nadzoru, kłamliwej propagandy? Jak mógł trwać tak długo system, którego najistotniejszą częścią był „archipelag gułag"? Z Przedmowy