Oddajemy do rąk Szanownych Czytelników drugi tom książki będącej efektem zbiorowego wysiłku kilkudziesięciu naukowców z Polski i zagranicy. Obszarem badawczym pozostają kwestie dotyczące sąsiedztwa i pogranicza oraz rywalizacji, konfliktu i współpracy we współczesnym świecie. We wciąż aktualnej debacie dotyczącej badanych kwestii czołowe miejsce zajmują sprawy dotyczące znaczenia i jakości granic w świecie naznaczonym stygmatem globalizacji. Przy tej refleksji, niesłusznie w naszej opinii, zapomina się o zjawisku „pograniczności” i fenomenie „pogranicza” jako takiego. Jak wynika z przemyśleń części Autorów niniejszego tomu, to właśnie „pogranicze”, posiadające naturę bardziej kulturową i historyczną, aniżeli stricte polityczną, w dzisiejszym świecie (określanym przez niektórych w kategoriach postpolityki) wymaga nowych badań. Innym fenomenem, którego analiza wypełnia karty prezentowanego tomu, są kwestie związane z mniejszościami narodowymi i ich specyficznym doświadczeniem, a właściwie doświadczeniami politycznymi i historycznymi. Podobne uwagi odnieść można do kwestii sąsiedztwa. Przyjmując za oczywistość, iż sytuacja i wydarzenia w krajach sąsiadujących oraz jakość i charakter wzajemnych relacji stanowią czynniki bezpośrednio definiujące środowisko bezpieczeństwa, uznaliśmy za zasadne umieszczenie jako niezmiernie istotnej właśnie tej problematyki w trzeciej części prezentowanego zbioru. Kwestie sąsiedztwa, spośród analizowanych wątków, posiadają naturę najbardziej wielowątkową i wielopłaszczyznową. Charakteryzują się również głębokim warunkowaniem historycznym oraz kulturowym. Ze Wstępu