Niniejsza monografia stanowi owoc pracy wielu uczonych, reprezentujących różne szkoły badawcze oraz bardzo zróżnicowany dorobek i doświadczenie, stąd jej merytoryczny kształt w kwestiach szczegółowych może nie zawsze wydawać się w pełni koherentny. Pozostaje jednak nadzieja, że wspólny cel „reinterpretacji po dwudziestu latach” przebija w jej strukturze i ogólnym wydźwięku. Chodziło bowiem nie tyle o stworzenie linearnego konstruktu, lecz raczej o ukazanie wielowymiarowego procesu w różnych aspektach tematycznych. Stąd też obok kluczowych dla niniejszego projektu analiz stosunków podmiotów powstałych po rozpadzie ZSRR znaleźć można studia dotyczące wewnętrznej transformacji ustrojowej krajów spoza granic dawnego ZSRR, a nawet próbę reinterpretacji o charakterze kulturowym. Rozpad Związku Radzieckiego, będący przyczyną fundamentalnej transformacji struktury ładu międzynarodowego i skutkujący dużymi zmianami na światowym rynku gospodarczym, spotkał się z różnorakimi ocenami uczonych, analityków, publicystów i polityków. Najlepiej jednak zapamiętano słynny passus pochodzący z orędzia prezydenckiego Władimira Putina, wygłoszonego 25 kwietnia 2005 r. przed Zgromadzeniem Federalnym: „Rozpad ZSRR był nie tylko największą katastrofą geopolityczną XX wieku, ale również prawdziwym dramatem dla Rosjan. Miliony naszych rodaków znalazły się poza granicami Rosji, oszczędności obywateli straciły na wartości, stare ideały zostały zburzone.”