Za nami pierwsza dekada XXI wieku – patrząc na minione dziesięciolecie, czy to z perspektywy globalnej czy też europejskiej, szybko uwidacznia się fakt, iż okres ten obfitował w szereg ważkich wydarzeń, które zapisały się w historii najnowszej w sposób szczególny. Obok szeroko pojętego rozwoju i postępu na pierwszy plan wysuwały się również liczne wyzwania i zagrożenia, z jednej strony przyciągające uwagę opinii publicznej, z drugiej zaś pokazujące deficyty w wielu aspektach życia codziennego. Owa rozbieżność powoduje, że niezwykle trudno jest jednoznaczne ocenić, które momenty dziejowe na przestrzeni ostatnich lat można określić mianem kluczowych. Wydaje się, że należy w tym aspekcie wskazać m.in. na bezpieczeństwo międzynarodowe, uwolnienie rynku pracy i usług, rozszerzenie UE, otwarcie granic, kryzys finansowy, współpracę gospodarczą, problemy demograficzne, migrację ludności, zmieniające się oblicze kultury masowej czy pytania o granice swobód obywatelskich. Powyższe przykłady to tylko wybrane obszary świadczące o dynamicznej ewolucji, która na swój sposób zachęca zarówno do wymiany wiedzy i doświadczeń, jak i pozwala podjąć badania nad problematyką pierwszej dekady XXI wieku. Ta prawidłowość uwidacznia się również w przypadku państw niemieckiego obszaru językowego, gdzie w latach 2000–2010 miały miejsce nie tylko istotne przeobrażenia i debaty, lecz dochodziło również do wdrożenia ważnych inicjatyw sięgających swoim zakresem daleko poza Unię Europejską. By w pewien sposób przybliżyć wymiar tych przemian, zaznaczyć aktualne tendencje, a przede wszystkim ukazać je w kontekście naukowego dyskursu, powstał pomysł wydania interdyscyplinarnej publikacji, która przedstawiałaby analizy i przemyślenia uwypuklające polityczne, kulturalne i społeczne oblicze Niemiec, Austrii i Szwajcarii z perspektywy początku XXI stulecia.