Książka przedstawia dążenia Stefana Batorego i szlachty do zmian w systemie funkcjonowania państwa. I panujący, i rycerstwo to siły, które zmierzają do uzdrowienia jego funkcjonowania. Kształt naprawy Rzeczypospolitej w obu tych wizjach jest odmienny. Król dąży do wzmocnienia swej pozycji zarówno w państwie, jak i na arenie międzynarodowej. Szlachta zmierza do dokończenia reform rozpoczętych podczas panowania Zygmunta Augusta, a także do modernizacji funkcjonowania państwa w związku z nowymi zagrożeniami wynikającymi z wymarcia rodzimej dynastii. Brak partnerskiej współpracy między Stefanem Batorym a społeczeństwem szlacheckim spowoduje kryzys polityczny w państwie. Uruchomione zostaną siły i mechanizmy oddziałujące w sposób destrukcyjny na rację stanu państwa. Kryzys będzie tym groźniejszy, iż będzie się dokonywać w przeddzień trzeciego interregnum w Rzeczypospolitej.