Niniejsza publikacja jest przeglądem stylów i rodzajów gatunku, a w zasadzie gatunków, którym zazwyczaj przypinamy etykietę historii alternatywnych lub kontrfaktycznych. Łączy je przekonanie - choć w formie, problematyce czy wreszcie strategii narracyjnej występują znaczne różnice - o istotnej roli analizy kontrfaktycznej dla myślenia historycznego. Jej najbardziej istotną wartością wydaje się wiara w możliwość przełamania pewnych przeświadczeń obecnych w klasycznym sposobie patrzenia na dzieje, zwłaszcza tych sugerujących - najczęściej nie wprost - ich deterministyczny charakter. Przeświadczeń, które w pewnym stopniu określają tak horyzont poznawczy nauki historycznej, jak i jej możliwości eksplanacyjne. Przeświadczeń związanych z patrzeniem na dzieje w kategoriach nieuchronności (konieczności) takich czy innych zjawisk, rozstrzygnięć i procesów.