Coraz więcej wiemy o mózgu, coraz lepiej rozumiemy działanie umysłu. Mózg jest obiektem badań neuronauki, umysł - kognitywistyki. Obydwie skazane są na współpracę. Kognitywistyce bez wsparcia neuronauki grozi uwiąd, neuronauce bez kognitywistyki - wyjałowienie. Jesteśmy jednak na początku drogi, a nie na końcu. Nie rozumiemy, jak jeden, niezwykle skomplikowany i zróżnicowany, mózg ma się do złożonego i wielopostaciowego umysłu, nie potrafimy też powiązać anatomii mózgu z architektoniką umysłu. Nie wiemy nawet, czy jednemu mózgowi rzeczywiście odpowiada jeden umysł. Niniejszy tom zawiera kognitywistyczne, psychologiczne i filozoficzne prace dotyczące rozmaitych postaci umysłów i sposobów ich działania. Omawiane w nich przejawy funkcjonowania umysłu są tak bogate i różnorodne, że powstaje obraz wielu umysłów nadbudowanych nad jednym mózgiem. W tomie znajdują się m.in. artykuły o tym, jak umysły percypujące, a także te zdolne do komunikacji usprawniają funkcjonowanie organizmu w otoczeniu. Osobny dział tworzą teksty o wybranych współczesnych koncepcjach umysłów. Wyodrębniono też blok tekstów odnoszących się do neuroestetyki. Zamieszczone w nim prace pokazują, co neuronauka wsparta kognitywistyką ma do powiedzenia o doświadczeniu estetycznym, a także o związku między postacią dzieła sztuki a neuronalnymi prawidłowościami jego odbioru.