Komuniści początkowo próbowali wykorzystać autorytet Kościoła wśród Polaków w procesie osadnictwa (najlepszą ilustracją tego jest Bolesław Bierut klęczący w czasie mszy świętej na szczecińskich Wałach Chrobrego). Jednak w rzeczywistości od początku starali się utrudniać budowę struktur Kościoła - od parafii po diecezje. Aktywiści Polskiej Partii robotniczej, a następnie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, toczyli z duchowieństwem katolickim swoistą rywalizację o rząd dusz przybyłych tu osadników. W zamiarach komunistów mieli oni zostać przeobrażeni w społeczeństwo w pełni przez nich kontrolowane i oddane tworzeniu nowej rzeczywistości. Ich plany nie zostały zrealizowane, a walnie przyczynił się do tego Kościół katolicki.