„Pieśń duchowa”, wokół której ogniskują się rozważania w niniejszej książce, powstała najpierw w formie poematu ułożonego przez niepozornego zakonnika – Jana od Krzyża (1542–1591), zamkniętego w karcerze w Toledo. Okoliczności powstania tego utworu obfitują w paradoksy. Jest to śpiew człowieka zakochanego, ale wydobywa się on spoza krat więzienia, jakim stał się klasztorny karcer, do którego Jan od Krzyża został wtrącony przez zakonników, aby porzucił pragnienia o doskonalszym życiu duchowym. Rzeczywistość karceru jest ekstremalnie surowa, ale poezja w tych warunkach ułożona aż kipi obfitością środków wyrazu i urzeka optymistycznym wydźwiękiem opisanych poetycko dziejów miłości. Tajemnicą tych paradoksów jest życie w zjednoczeniu z Miłością. Jest nią sam Bóg, osoba, która jest niepoznawalna do końca, a jednak udzielająca się i zapraszająca.