Książka o najważniejszych problemach archeologii: rabowaniu archeologicznych stanowisk, dyskusji o pochodzeniu Słowian i miejscu badań nad starożytnością we współczesnej świadomości historycznej. Autor odsłania nową, pasjonującą dziedzinę archeologii – wykopaliska w archiwach, mające na celu poszukiwanie informacji o stanowiskach, kolekcjach i zabytkach uznanych za zaginione, na przykład w wojennej zawierusze. Stara się także pokazać, jak niezwykle barwna była starożytność i jak wiele warstw niezbędnych do jej rozpoznania pozostaje ciągle poza zasięgiem archeologa, ale jednocześnie, jak bliskie naszemu było zachowanie ludzi sprzed kilkunastu wieków. Pokazuje niezwykłą temperaturę archeologicznej przygody – mozół składania układanki pozornie nieistotnych faktów i znaczenia mało efektownych znalezisk – oraz emocje towarzyszące wykopaliskom. To jego opozycja do potocznego widzenia archeologii jako nauki o „garach”, „kościach” i „kamieniach”.