Publikacja pt. Dostąp obywateli do europejskiego wymiaru sprawiedliwości powstała w wyniku konferencji zorganizowanej w grudniu 2004 r. przez Biuro Informacji Rady Europy, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz Przedstawicielstwo Fundacji im. Heinricha Bolla w Polsce. Problematyka dostępu jednostki do sądów europejskich wywołuje od wielu lat żywą dyskusję, której podłożem są poważne problemy w zakresie działania krajowego systemu wymiaru sprawiedliwości. Problemy te skutkują poczuciem krzywdy licznej grupy obywateli. W tej sytuacji, w odczuciu społecznym, to europejski wymiar sprawiedliwości ma dokonać tego, co nie zostało zrealizowane przez państwo. Oczekuje się więc nie tylko rozstrzygnięć indywidualnych, ale również wyznaczenia wzorców postępowania dla państwa oraz zmiany jego polityki i systemu prawa. Publikacja niniejsza jest refleksem zaledwie fragmentu dyskusji, która w dużej części koncentrowała się wokół znaczenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w realizacji praw jednostki, ukazując z jednej strony ogromne oczekiwania obywateli, z drugiej zaś trudności europejskiego mechanizmu sądowego w sprostaniu tym oczekiwaniom. Ten niezwykle "atrakcyjny" dla obywateli system rozstrzygania sporów, którym okazał się system strasburski z Europejskim Trybunałem Praw Człowieka wymaga jednak głębokiej reformy. Dyskusja na ten temat będzie się toczyła jeszcze przez pewien czas, zanim zaowocuje docelowym rozstrzygnięciem. Jednak odpowiedź na pytanie, czy finalne rozwiązanie, reformujące ten system, zwiększy dostęp obywateli do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, wymaga oddzielnej debaty. Dyskusja na temat dostępu jednostki do europejskiego wymiaru sprawiedliwości obejmowała również sądy luksemburskie, a więc Trybunał Sprawiedliwości i Sąd Pierwszej Instancji. Uczestnicy konferencji wskazywali na różne płaszczyzny aktywności obywateli vis-a- vis wymiar sprawiedliwości Unii Europejskiej, podkreślając znaczące różnice między systemem luksemburskim i strasburskim. Jednostka w systemie prawa Unii Europejskiej dysponuje różnymi możliwościami dochodzenia roszczeń. Jednakże w praktyce dostęp do wymiaru sprawiedliwości ma charakter ograniczony. Problem ten został dostrzeżony w toku prac Konwentu nad projektem Traktatu Konstytucyjnego. I mimo włączenia do projektu Traktatu Karty Praw Podstawowych otwartą pozostała kwestia zwiększenia dostępu jednostki do sądów luksemburskich. Należy więc oczekiwać, że wznowienie dyskusji na temat wyzwań, przed którymi stoi Unia Europejska, być może powrót do ogólnoeuropejskiej debaty na temat Traktatu Konstytucyjnego znacząco przyczyni się do powstania nowych koncepcji zmniejszenia dystansu "obywateli" do luksemburskiego wymiaru sprawiedliwości.